Ahlak

Ahlak için bir orta yol bulmak mümkün değildir. Kimine göre sadece iyiniyete sahip olmak kimine göre iyilik yapmaktır. Ancak iyiliğin ne olduğuna karar vermek de güçtür. İyilikten bahsedebilmek için bir insanı mutlu mu etmek gerekir yoksa ona bir yarar mı sağlamak gerekir?

Bu soruların karmaşası içerisinde neyin ahlaklı neyin ahlaksız olduğuna karar vermek aslı itibariyle çok zor bir iştir. Çünkü ahlak kavramını tanımlamak bu kadar karmaşıkken ahlaklılık veya ahlaksızlık kolayca yapılabilecek tercihler değildir.

Peki dindarlar neden ahlaklı olmanın yolunun dinden geçtiğini düşünür? Bunun kuşkusuz ilk sebebi kitaplarında böyle yazması ve büyük ihtimal onlara böyle öğretilmesidir. Peki onların ahlak diye bahsettikleri şeyin aslında subjektif kavramlar olması durumu nasıl değiştirir acaba?

Sanıyorum dindarların ahlak anlayışının temeli katılıktan ibaret olduğu için ahlak anlayışına getirilecek her değişik bakış açısı ahlaksızlık olarak nitelendirilmektedir. Örneğin az sonra değineceğim kadının namusu konusunda muhtemelen çoktan ahlaksız biri olarak nitelendirilmiş olacağım.

Kadının namusu iki bacak arasında yer aldığı düşüncesi vardır. Bir kadının bakireliği gittikten sonra çoğu örfi inanışa göre namussuzluk baş göstermiştir. Oysa bakireliğin ortadan kalkması fiziksel basit bir değişimden fazlası değildir. Bu fiziksel değişime yüklenen anlam dolayısıyla kadınlar namusu simgeler duruma gelmiştir. Oysa bakirelik yerine -absürt bir örnek vermek gerekirse- tırnağa oje sürmek namussuzluk olarak anlatılsaydı bize, muhtemelen ahlak anlayışında ve yine muhtemelen dini anlayışta oje sürmek kötü bir davranış olarak değerlendirilecekti.

Yukarıdaki örneği çok uç bir durum ortaya çıksın diye verdim ve bunu vermem benim bu konuda tamamen duyarsız olduğum anlamına kesinlikle gelmemeli çünkü ben de bir insandan fazla olmadığım için nasıl düşünürsem düşüneyim kendi sınırlarımın dışına çıkamam.

Neyse konuya dönersek aslında ahlakın belli bazı değerlere yüklenen anlamlar olması sonucunda ahlak kavramı şekillenmektedir. Dolayısıyla örfün ve dinin anlamlara yüklediği ahlak anlayışı ortada dolaşmadığı zaman zaten insanlar ahlaksız diye nitelendirilmeyecektir.

Bir örnekle daha somut bir hale getirmeye çalışayım; şu an vatan için kutsal yakıştırması bir çok insan tarafından yapılmaktadır. Bunun sebebi toprak için savaşılmış ve insanların bu yolda ölmüş olmasıdır. Aslına bakılırsa vatan sadece toprak parçasından ibarettir. Burada önemli olan muhakkak ki egemenlik ve özgürlük anlayışı olmalıdır. Ancak yine de vatan denilen toprak parçası için insanlar çoğu zaman düşünmeden ölmeye razıdır. Ve benim bunu anlamsız görmem muhtemelen bir ahlaksızlık olarak nitelendirilmektedir. Oysa bana göre hiçbir insan hayatı, toptan, tüfekten ve topraktan daha değerli olmamalıydı.

Ancak eğer ilerde sınırlar ortadan kalkarsa ve ülke diye bir şey olmazsa muhtemelen vatan için ölmek ahmaklık olacaktır. Hoş ortada vatan falan da kalmayacaktır. İşte o zaman benim bu söylediklerim ahlaksız olmaktan çıkacak hatta güçlü bir şekilde savunulursa ahlaklılığın göstergesi olacaktır.

Yani her durum, zamana göre değişimle ve bizden bir önceki neslin bize ne anlattığıyla ilgilidir. İşte bu yüzden din ahlakın sınırlarını kendi çizer ve bu sınırın dışındakileri ahlaksız olarak niteleyebilir. Bundan dolayı da dinin insan hayatını düzenlediği ve ahlaklı kıldığı düşünülür. Doğru; din insan hayatını ahlaklı kılar ancak din anlayışının ahlak kavramına göre ahlaklı kılar.

Gelgelelim dindeki ahlak anlayışı benim ve muhtemelen benim gibi insanların kabul edemeyeceği deyim yerindeyse kaba ve ilkeldir. Bu yüzden dindarlara göre dinin gitmesi ileriki durumlarda ahlaksızlık yaratacaktır ancak bana göre dinin olması şimdiden ahlaksızlıktır.

Uzun lafın kısası din olmadan da insanların kendi ahlak anlayışlarını çizeceklerini ve o ahlak anlayışı çerçevesinde ahlaklı yaşam sürebileceklerini hatta daha kolay bir şekilde ahlaklı yaşam sürebileceklerini düşünüyorum. Ancak insanın tekamülünü tamamlaması için biraz daha süreye ihtiyacı olduğunu da belirtmek durumundayım.